Betekenis Van Dale

ver·jaar·dags·ka·len·der (de; m; meervoud: verjaardagskalenders)
kalender voor het aantekenen van verjaardagen

Verjaardagskalender algemeen

Een verjaardagskalender is een jaarkalender waarop naast de verjaardagen veelal ook trouwdagen en jubilea worden bijgehouden, de jaarlijkse feestdagen en gedenkdagen. Om de verjaardagskalender regelmatig te raadplegen wordt deze gewoonlijk op een veel bezochte plaats zoals het toilet opgehangen (wandkalender) of neergezet (bureaukalender). Vaak wordt achter de naam tevens het geboortejaar genoteerd zodat men nooit meer de leeftijd hoeft te onthouden.

Verjaardag

Betekenis Van Dale

ver·jaar·dag (de; m; meervoud: verjaardagen)
dag waarop iemands geboorte (of iets anders) een aantal jaren geleden is

Verjaardag algemeen

De verjaardag is de dag waarop men zijn of haar geboorte viert. Het vieren van verjaardagen heeft betrekking op mensen maar er zijn ook mensen die de verjaardag van hun huisdier vieren. Bij het vieren van de oprichting van een bedrijf, vereniging of stichting wordt dit een jubileum of lustrum genoemd.

In Nederland en België en ook vele andere landen komt de verjaardag overeen met de geboortedag. Mensen die in een schrikkeljaar op 29 februari zijn geboren zijn vieren dit meestal een daag eerder op 28 februari of een dag later 1 maart of ze wachten en doen dit eens in de 4 jaar. Het vieren van de verjaardag gebeurt in sommige landen of culturen niet op de datum van de geboortedag maar op de dag van de heilige waarnaar men vernoemd is, de zogenoemde naamdag.

Geschiedenis van (het vieren van) verjaardagen

Het vieren van verjaardagsfeestjes werd al voor de intrede van de Romeinse cultus van Mithras in Europa gedaan. Met name op je eigen verjaardag zou je het mikpunt kunnen worden van allerlei duivels en ander addergebroed. Om de slechte geesten af te schrikken was het dan gebruikelijk dat de visite zoveel mogelijk lawaai maakte. De rituelen van de cultus rond de godheid Mithras is de eigenlijke de basis van de geschiedenis van het vieren van onze verjaardagen. Hoewel de god Mithras al vele eeuwen voor de jaartelling bekend was, kwam de cultus en verspreiding ervan pas echt in een stroomversnelling door de nieuwere Romeinse versie. Met name ook door de enorme populariteit bij en verspreiding door de Romeinse soldaten. Het geven van cadeautjes aan de jarige was toen echter nog niet gebruikelijk. Het meebrengen van verjaardagscadeautjes deed namelijk pas vele eeuwen later zijn intrede zoals bij de grootse verjaardagsfestijnen van koningen waarbij wel cadeautjes werden gegeven maar bovenal bloemen. Het uitgangspunt is daarbij dat het vieren van verjaardagen middels feestjes in de vroegere dagen alleen bij adel, notabelen en dergelijke werd gedaan. Dit weten we omdat daarvan nog geschreven bronnen bestaan maar over het verjaardag vieren van 'het (gewone) volk' is helaas niets bekend.

Verjaardagstradities

Onderdeel van het vieren van verjaardagen is het trakteren op school of op het werk en het krijgen van cadeaus van familie en vrienden. Ook is het gebruikelijk dat men bij de jarige op bezoek gaat. Sommige jarigen geven een verjaardagsfeest met een hapje en een drankje. De gasten brengen dan cadeaus mee om de jarige te feliciteren met zijn verjaardag. Een verjaardagskaart sturen of geven om hem of haar te feliciteren met zijn of haar verjaardag en een prettige dag toe te wensen is ook heel gebruikelijk bij verjaardagen.

Met name in de in de westerse cultuur is het gebruikelijk om voor kinderen een apart feest te organiseren als ze jarig zijn. Familie en of vriend(inn)en worden uitgenodigd. Voor kinderen wordt zo'n verjaardagsfeest als een hoogtepunt gezien. Voor kinderen wordt vaak de woonkamer versierd met slingers en ballonnen waarbij er voor de jarige wordt gezongen. Ook kan er nog een apart verjaardagskinderfeest worden gehouden. Traditiegetrouw wordt gebak geserveerd en worden cadeautjes uitgepakt. De jarige - soms staande op een stoel - wordt veelal toegezongen met verjaardagsliedjes. Soms wordt ook een externe gelegenheid bezocht zoals een speeltuin, midget golfbaan of bowlingbaan. Een verjaardag wordt ook wel gevierd met een maaltijd in een (kinder)restaurant. Een verjaardagsfeest voor jongeren wordt soms ook in de nacht doorgezet met een zogenaamd pyjamafeest.

Op de basisschool zijn er ook speciale verjaardagsrituelen zoals verjaardagsliedjes zingen, trakteren, klassen rond gaan, verjaardag muts/kroon, verjaardagstaart met kaarsjes uitblazen en slingers. In Midden-Amerikaanse landen zoals Mexico wordt voor de jarige een piñata - een soort pop gevuld met snoep - gemaakt en stuk geslagen.

Verjaardagsliedjes

Onderstaand enkele bekende verjaardagsliedjes die voor jarigen worden gezongen:

• Er is er een jarig
• Lang zal hij leven / Lang zal zij leven / Lang zullen ze leven
• Happy birthday
• Fijne verjaardag
• Wel gefeliciteerd
• Ei, ei, ei
• Hij leve hoog
• O wat zijn wij heden blij

Speciale namen verjaardagen

Er zijn ook speciale verjaardagen zoals kroonjaren (veelvouden van 10). Deze worden vaak uitgebreider gevierd of zijn aanleiding voor een feest(je). Het bereiken van de voor de wet volwassen leeftijd van achttien jaar en het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd wordt ook vaak op bijzondere wijze gevierd. Een aantal kroonjaren heeft daarbij een speciale naam gekregen die vaak aan de bijbel ontleend zijn:

• 50 jaar: Abraham of Sara
• 60 jaar: Isaak of Rebekka of Elisabeth
• 70 jaar: Jacob of Rachel of Anna
• 80 jaar: Jozef of Asenath of Debora
• 90 jaar: Efraïm of Antonius of Ruth
• 100 jaar: Methusalem of Judith

Wanneer iemand 50 jaar is geweest, wordt vaak gezegd dat hij Abraham heeft gezien. Dit berust op een interpretatie van Johannes 8:57: Gij zijt nog geen vijftig en ge hebt Abraham gezien?. Voor een 50-jarige vrouw wordt meestal Sara genoemd. De jarige wordt vaak uitgebeeld met een pop en daarbij een treffende leuze over de jarige. Ook kan een Abraham of Sara als koek geschonken worden aan de jarige. Na deze leeftijd wordt wel gezegd dat men "weet waar Abraham de mosterd vandaan haalde".

Voor iemand die in Nederland honderd jaar wordt, krijgt hij of zij ook vaak felicitaties van de gemeente waarin hij of zij woont. Bovendien is het tot nu toe min of meer de traditie dat de koningin ook een persoonlijke brief stuurt. Ook komt vaak de burgemeester op bezoek om de jarige te feliciteren.

Jubileum

Betekenis Van Dale

(het; o; meervoud: jubileums, jubilea)
feest ter herinnering aan het feit dat iets een rond aantal jaren geleden gebeurd is

Jubileum algemeen

Een jubileum is een herdenking van een gebeurtenis. Bijvoorbeeld de verjaardag van een huwelijk of de dag van indiensttreding die een bepaald aantal jaren, meestal een veelvoud van 5, geleden is.

Jubileum tradities

Bij een jubileum hoort een feest. Afhankelijk van de te vieren periode wordt het jubileum op bijpassende wijze gevierd. Een 25-jarig huwelijk wordt bijvoorbeeld vaak grootser gevierd dan een van 12½-jarig huwelijk.

Bedrijven en organisaties vieren ook jubilea. Bij de meeste bedrijven of organisaties wordt aan een personeelslid die 25 jaar in dienst is een feest aangeboden. Als een personeelslid 40 jaar in dienst is wordt meestal het tweede ambtsjubileum gevierd. Door de grotere wisseling van banen en de VUT komen deze feesten nog maar weinig voor. Niet alleen vieren de bedrijven het jubileum van hun personeel, maar ook van de organisatie zelf. Het komt voor dat bedrijven al vele tientallen jaren of zelfs soms honderden jaren bestaan. Vaak viert een bedrijf het jubileum met een jubileumboek.

Steden, dorpen en zelfs landen vieren ook de eigen jubilea. De diverse historische gebeurtenissen worden vaak herdacht op de jubileumjaren 50, 100 en zelfs 1000 jaar na de gebeurtenis zelf.

Speciale namen jubilea

Onderstaand overzicht met de namen voor de verschillende jubilea:

• 14 dagen: papier
• 1 jaar: katoen
• 1½ jaar: blik
• 2 jaar: papier, karton, leer
• 2½ jaar: aluminium
• 3 jaar: leer, tarwe
• 3 1/8 jaar: blik
• 4 jaar: bloemen, fruit, was, zijde
• 5 jaar: blik, hout, plastic
• 6 jaar: gips, ijzer, suiker
• 6¼ jaar: blik, tin
• 7 jaar: brons, koper, nikkel, wol
• 8 jaar: aardewerk, blik, brons
• 9 jaar: aardewerk, vlechtwerk
• 10 jaar: kristal, staal, tin, rozen
• 11 jaar: koraal, staal
• 12 jaar: linnen, zijde
• 12½ jaar: koper
• 13 jaar: kant, lelie, meiklokje
• 14 jaar: ivoor, lood
• 15 jaar: kristal, porselein
• 16 jaar: saffier
• 17 jaar: roos
• 18 jaar: turkoois
• 19 jaar: linnen, cretonne
• 20 jaar: kristal, porselein, verzilverd
• 21 jaar: opaal
• 22 jaar: brons
• 23 jaar: beryl
• 24 jaar: satijn
• 25 jaar: zilver
• 26 jaar: jade, jadaiet
• 27 jaar: mahonie, acajou
• 28 jaar: nikkel
• 29 jaar: fluweel
• 30 jaar: ivoor, parel, parelmoer
• 31 jaar: bezaanleder
• 32 jaar: koper
• 33 jaar: porfier
• 34 jaar: barnsteen
• 35 jaar: koraal, robijn
• 36 jaar: smaragd
• 37½ jaar: aluminium, verguld zilver
• 38 jaar: kwik
• 39 jaar: crêpe, krip
• 40 jaar: robijn, smaragd, doublé
• 41 jaar: ijzer
• 42 jaar: parelmoer
• 43 jaar: flanel
• 44 jaar: topaas
• 45 jaar: saffier, verguld zilver, vermiljoen
• 46 jaar: lavendel
• 47 jaar: kasjmier
• 48 jaar: amethist
• 49 jaar: ceder
• 50 jaar: goud
• 51 jaar: camelia
• 52 jaar: toermalijn
• 53 jaar: kers
• 54 jaar: hout
• 55 jaar: orchidee, smaragd, witgoud
• 56 jaar: lapis lazuli
• 57 jaar: azalea
• 58 jaar: esdoorn
• 59 jaar: vison
• 60 jaar: diamant
• 61 jaar: plataan
• 62 jaar: ivoor
• 62½ jaar: diamant
• 63 jaar: lila
• 64 jaar: astrakan
• 65 jaar: briljant, ijzer, palissander
• 66 jaar: jasmijn
• 67 jaar: chinchilla
• 68 jaar: graniet
• 69 jaar: lork
• 70 jaar: platina, bloedkoraal, briljant
• 75 jaar: albast, diamant, kroonjuwelen, platina, radium, rodium
• 80 jaar: eiken, plutonium
• 90 jaar: graniet

Lustrum

Betekenis Van Dale

(het; o; meervoud: lustra, lustrums)
tijdperk van vijf jaar of feest dat om de vijf jaar gevierd wordt

Lustrum algemeen

Het lustrum is afgeleid van het Latijnse luere wat betekent binden. Het was van oorsprong een zoenoffer dat eens per vijf jaar door de Romeinen werd gehouden. Een dergelijk zoenoffer werd gehouden na het afnemen van een volkstelling (=census) door een Romeinse volkstelling ambtenaar (=censor) die elke vijf jaar werd aangesteld. Het was een speciale vorm van lustratio waarbij alle mannelijke Romeinse burgers als waren ze een leger door de censores verzameld werden op het Marsveld buiten het gewijde gebied Pomerium van Rome. Nadat men driemaal in een magische kring rond de groep burgers gelopen had met suovetaurilia, dit was een offerdierengroep bestaande uit een varken (sus), een schaap (ovis) en een stier (taurus), werden deze dieren geofferd aan Mars. Oorspronkelijk werden ze begraven. Dit zuiverde het volk en bond het opnieuw. Ze waren immers opnieuw ingedeeld in de comitia centuriata. Hierop leidde de censor het volk terug naar de stad.

Lustrum tradities

Het vieren van lustra is vooral een gebruik bij universiteiten en daaraan gekoppelde organisaties zoals bijvoorbeeld studieverenigingen. Bij studentenverenigingen komen ook lustra voor.

Uw gratis alles-in-één online verjaardagskalender: attent, strikt vertrouwelijk én persoonlijk!